Kategorio: Lingvo

PV (Plena Vortaro de E., 1934) difinas amikon jene:

Persono, amata k amanta, kiu estas korligita kun alia pro inklino sed ne pro seksamo, nek pro familianeco.

Kaj PIV (Plena Ilustrita Vortaro de E., 1970) difinas amikon jene:

Viro, kiu estas ligita kun alia pro reciproka inklino, sed ne pro seksa aŭ familia rilato.

Laŭ PV, mi povas uzi “amiko”-n ambaŭ por viro kaj virino. Sed laŭ PIV, ne! Estas ja ŝoka eltrovo!
Tiu ĉi ŝanĝo estas unu el kritikendaj devojiĝoj de PIV, kiu pliproksimigas Esperanton al latinidaj lingvoj ol al vere internacia lingvo.

La Reta Vortaro (ReVo) nun difinas amikon jene:

Persono, amata kaj amanta, kiu estas korligita kun alia pro inklino sed ne pro seksamo, nek pro familianeco.

Do Revo defendas mian uzadon pri amiko. Mi deziras, ke ReVo neniam postsekvu PIV-on.

Mi jam kelkfoje menciis la Japanan Meteologian Agentejon en pasintaj artikoloj (ekz. ĉi tie). La Meteologia Agentejo estas ŝtata instanco, kiu apartenas al la Ministerio pri Lando, Infrastrukturo kaj Transporto. Ĝiaj strukturo kaj funkcio estas difinitaj laŭ leĝoj.
Nun en japana dissendolisto de esperantistoj oni diskutas pri traduko de nomoj de la japanaj ministerioj kaj aliaj ŝtataj instancoj. Agentejo estas ŝtata instanco apartenanta al iu ministerio, sed havas aparte sendependan karakteron pro amplekseco de siaj strukturo kaj funkcio. Nun ekzistas 15 agentejoj kaj 11 ministerioj. La vorto “agentejo” estas paŭsaĵo de la angla traduko “agency“, kiun la japana registaro decidis.
Neniu vortaro, nek PIV (2005), nek la Esperanto-Japana (2006), registras tian uzon de “agentejo”. Ni bedaŭras, ke ne troviĝas bona anstataŭaĵo.

En PIV (eld. 1970) kaj Nova PIV (eld. 2002) troviĝas paro de sinonimaj kapvortoj “peticio” kaj “petskribo”. Jen la difinoj estas:

peticio : petskribo.
petskribo : peticio.

Estas ja bela ekzemplo de cirkula difinado. Ĉe ĉi tiu punkto PV (eld. 1933 – 1953) ne malbone difinas:

peticio : petskribo.
petskribo : skribita peto al oficialulo.

Por komparado mi citu el Reta Vortaro:

peticio : petskribo al aŭtoritato apogata de subskribo de multaj homoj.
petskribo : skribita peto al oficialulo.

Tio ĉi estas pli bona difinado, mi pensas.

PIV2005 difinas pedikon jene:

G.(Pediculus) de parazitaj insektoj el la ordo de anopluroj, senflugilaj, vivantaj sur kapo k korpo de homoj k.a. vertebruloj.

Ĝi estas tre klara difino tute sen ia dubo. Sed ĉu vere la esperanta “pediko” signifas la genron Pediculus?
Laŭ la Fundamento “pediko” estas la franca “pou“, la angla “louse” kaj la germana “Laus“. (Pardonu, ke mi ne scipovas la rusan nek la polan.) Ekzemple iu franca-japana vortaro donas ne nur “pou de tete” (kapa pediko – la genro Pediculus) kaj “pou de corps” (korpa pediko – la genro Pediculus) sed ankaŭ “pou de pubis” (puba pediko- la genro Phthirus), “pou de chien” (hunda pediko – la genro Linognathus) k.a. Alia angla-japana vortaro difinas “komuna nomo de la ordo Anoplura” k.a. Kaj germana-japana vortaro donas “Filzlaus” (puba pediko- la genro Phthirus) kaj “Kopflaus” (kapa pediko – la genro Pediculus).
Konklude PIV trude malvastigis la fundamentan sencon de “pediko”, kaj enkondukis ne necesan al mezaj esperantistoj radikon “ftiro” por la genro Phthirus. Ĉi tia direkto ne estas konvena al ĝenerala vortaro, kia devas esti PIV. En PIV abundas tro sciencaj fakaj difinoj pri bestoj kaj plantoj, ne taŭgaj, eĉ misgvidaj al mezaj esperantistoj, kiuj ne scipovas eŭropajn lingvojn.

Kiam mi unuafoje legis la difinon de “orfo” en PIV, mi estis mirigita. Ĝi diras:

orf/o. Knabo, kies gepatroj, aŭ nur unu el ili, mortis.

Ĉar la japana ekvivalento de “orfo” estas kaj knabo kaj knabino, mi demandis min, de kie venis tia seksobsedata difino. Almenaŭ en la angla, kiun mi lernis, “orphan” signifas ne nur knabon.
Lastatempe mi legis la difinon de “orfo” en ReVo (http://purl.org/net/voko/revo/). Ĝi diras:

orf/o: Knabo aŭ knabino, kies patro aŭ patrino mortis.

Ĉi tiu difino estas ĝoja surprizo al mi, ĉar ReVo en sia starto enhavis la difinon de Plena Vortaro, kiu estis esence sama al tiu de PIV. Do ReVuloj verŝajne ŝanĝis la difinon, ekkonsciinte problemon de la difino de PV/PIV. Gratulon al ReVuloj!

Mi legas la lernolibron de Esperanto verkitan antaŭ cent jaroj. La aŭtoro klarigas frazojn kaj vortojn de Esperanto en la japana lingvo antaŭ cent jaroj.
Kontraste al tio, ke esperanta parto estas facile komprenebla, japanlingva parto estas tre malfacila al mi kun multe da ĉinaj ideogramoj nun ne uzataj kaj parolturnoj malnovaj.
Fakte la japana lingvo, precipe ĝia skribita formo, multe ŝanĝiĝis dum ĉi tiuj cent jaroj.